MIĘDZY KSIĄŻKAMI
GDZIE SĄ ARCHITEKTKI? Despina Stratigakos
przekład z języka angielskiego: Agnieszka Rasmus-Zgorzelska
redaktorki prowadzące: Agnieszka Rasmus-Zgorzelska, Aleksandra Stępnikowska
Pierwsze architektki, studentki, członkinie stowarzyszeń – pionierki rozbijające ponad 100 lat temu szklany sufit, by utorować drogę innym – popadły w zapomnienie. Książka Despiny Stratigakos Gdzie są architektki? przywraca ten rozdział historii i porusza zarazem niewygodny temat: jak to się dzieje, że ponad połowa osób zaczynających co roku studia architektoniczne to kobiety, a 20 lat później tylko spychana na margines zawodu garstka z nich prowadzi własne pracownie? Czyżby ignorowane, obrażane pogardliwymi artykułami prasowymi, ciągle krytykowane architektki objęła „strategia niepamiętania”, czy może większą rolę odgrywa tu ambiwalencja, a nawet niechęć w przyznawaniu zleceń kobietom? Piszący o architekturze dziennikarze pomijają osiągnięcia projektantek jako mało ważne, skazując nas na nieodwracalną stratę dorobku wielu pokoleń kobiet, które poświęciły życie budowaniu i krytyce architektury. Jak temu zaradzić? Czy architektura na zawsze pozostanie „męskim klubem”?
Wydawca: Centrum Architektury, Warszawa 2019
EILEEN GRAY. DOM POD SŁOŃCEM - Charlotte Malterre-Barthes, Zosia Dzierżawska
Rok 1924, południe Francji. Rozpoczyna się budowa położonej nad morzem willi. Niespełna 100 lat później budynek nazwany E-1027 uznawany jest za kamień milowy projektowania, a jego autorka, Eileen Gray, za pionierkę modernistycznego designu i architektury.
To podczas szalonych lat 20. w Paryżu prace Gray osiągnęły niespotykany wcześniej poziom innowacji. Dążenie do tworzenia sztuki, która będzie jednocześnie funkcjonalna i zmysłowa zaprowadziło ją do stworzenia niezwykłego domu, najodważniejszego dzieła w jej karierze.
Jednak życie w cieniu męskich współpracowników i konflikt z legendarnym Le Corbusierem nieomal doprowadziły do całkowitego wymazania Gray z kart historii architektury.
Komiks polskiej rysowniczki Zosi Dzierżawskiej i francuskiej architektki Charlotte Malterre-Barthes przybliża życie i dzieło tej niezwykłej artystki – prawdziwej wizjonerki, która nie idąc na kompromisy zawsze szukała artystycznej doskonałości.
Wydawca: Marginesy, Warszawa 2019
PIONIERKI _ H. Faryna-Paszkiewicz, G.Hryncewicz-Lamber, M. Leśniakowska, J. Majczyk, M. Omilanowska, G. Piątek, A.Tomaszewicz
„Pionierki” to odpowiedź na życzenia czytelników serii „Architektura jest najważniejsza”. Po wydaniu drugiego tomu, zatytułowanego „Architektki”, wydawnictwo EMG spotkało się z wieloma głosami proszącymi o kontynuację tematu udziału kobiet w tworzeniu polskiej kultury architektonicznej. Pionierki to zbiór esejów o prekursorkach urbanistyki i architektury nowoczesnej Polski. O kobietach zapomnianych w tych dziedzinach, choć to one przyczyniły się do ich rozwoju: Annie Ptaszyckiej, Wandzie Krahelskiej, Wandzie Melcer, Gizelli Marguliesównie i Teresie Chmurze-Pełech.
Seria jest dedykowana pamięci zmarłego w 2012 roku prof. Tomasza Mańkowskiego.
Wydawca: EMG, Kraków 2019
ARCHISTORIA. OPOWIEŚĆ O ARCHITEKTURZE - Magdalena Jeleńska
„Ta książka powstała z doświadczeń zawodowych i mojego życia prywatnego . Teksty, które zamieściłam w książce wynikają z lat przemyśleń w jaki sposób zainteresować dzieci architekturą. Jestem architektem ale również, a może przede wszystkim mamą czwórki dzieci. Zawsze z mężem podróżowaliśmy i zastanawialiśmy się jak naszą pasję do architektury przekazać dzieciom. Dzieci zapamiętują anegdoty, nieoczywiste fakty o budynkach, miejscach odwiedzanych dzięki czemu nie męczą je suche fakty” - mówiła w radiu TOK FM Magda Jeleńska.
Autorka przenosi nas w fascynujący świat budowli, odkrywa przed nami formy i materiały pokazując jak mogły być użyte przed tysiącem lat, a jak dzisiaj. W zaskakujący sposób zestawia budynki z różnych stron świata i z różnych epok rezygnując z chronologicznego porządku. To jedyna taka książka na rynku, tak dla dzieci jak i rodziców czy dziadków. A jest się czym zachwycać, bo stroną graficzną zajęły się Agata Dudek i Małgosia Nowak czyli Acapulco Studio – mistrzynie nowoczesnej ilustracji. W Archistorii połączyły wyczucie realizmu i nowoczesność z poczuciem humoru. Proszę zerknąć choćby na Empire State Building czy Willę Tugendhatów!
Wydawca: Muchomor, Warszawa 2018
ARCHITEKTURA RACJONALNEJ EUROPY - Łukasz Wojciechowski
Architektura racjonalnej Europy to esej, jakiego w polskim piśmiennictwie poświęconym zagadnieniom architektonicznym jeszcze nie było. Ukazuje on rozwój tej sztuki w kontekście zmian społecznych, historycznych, politycznych i – w konsekwencji – cywilizacyjnych od końca XIX wieku do lat siedemdziesiątych XX wieku. Łukasz Wojciechowski, kreśląc mapę najważniejszych wydarzeń historycznych tego okresu, skrupulatnie przygląda się fizycznym i trwałym emanacjom zmieniających się ideologii, tym przejawom ucieleśnienia różnych idei, które zaistniały w formie budynków, osiedli czy całych miast. Jak każdy esej, porusza się po zagadnieniach z pozoru bardzo specjalistycznych i niszowych, szczególnie że jest autorską wizją rozwoju architektury w omawianym okresie i wprowadza rozważania o niej na poziom refleksji humanistycznej. Niemniej dzięki przystępnej formie, jaką autor nadał swoim przemyśleniom i badaniom, książka spodoba się również tym czytelnikom, którzy do tej pory nie uświadamiali sobie, że zawsze znajdującej się w naszym polu widzenia architektury – w odróżnieniu od innych sztuk – nie da się ominąć. Zarówno wówczas, gdy przyglądamy się poszczególnym budynkom, jak i wtedy, gdy dostrzegamy ich współistnienie i wzajemne zależności, gdy widzimy „sumę architektoniczną”, która jest jednym z najdonioślejszych przejawów aktywności twórczej człowieka.
Wydawnictwo: EMG, 2019
ARCHITEKTURA W POLSCE 1945-1989 - Anna Cymer
"Architektura w Polsce1945-1989" to prawdopodobnie pierwsza książka, która w sposób systematyczny porządkuje wiedzę o architektonicznym dziedzictwie tej epoki, opisując najważniejsze realizacje i architektów oraz kontekst polityczny, społeczny i ekonomiczny, w którym powstawała architektura.
Jak pisze autorka „wbrew pozorom lata 1945 – 1989 nie były homogeniczne – realia, w jakich działali architekci, możliwości inwestycyjne, rozwiązania stylowe czy konstrukcyjne zmieniały się na przestrzeni lat. Podobnie, jak wyjątkowo wtedy istotny dla budownictwa klimat polityczny.”
Opracowanie zostało przygotowane w porządku chronologicznym, jednak dzieli się na siedem tematycznych rozdziałów, od „Odbudowy”, przez „Socrealizm” po „Architekturę sakralną”. Tekstowi towarzyszy około sto pięćdziesiąt zdjęć najciekawszych i najbardziej istotnych realizacji.
Wydawca: CENTRUM ARCHITEKTURY oraz NIAiU. Warszawa 2018
JERZY STANISZKIS ARCHITEKT - Magdalena Stopa
Kolejna książka cenionej autorki trylogii Ostańców i pierwsza wyczerpująca biografia architekta, grafika i charyzmatycznego nauczyciela, autora pomnika Polskiego Państwa Podziemnego i Armii Krajowej przy gmachu Sejmu RP. Biografia powstała w oparciu o bogate archiwum rodzinne, a także na podstawie rozmów z przyjaciółmi i członkami rodziny, których wypowiedzi i wspomnienia są przywoływane na kartach książki.
Profesor nie mówił o architekturze bez ołówka w ręku i kartki. Gdy opowiadał, ręka mu sama chodziła. To było kapitalne, ale też onieśmielało studentów, bo nikt nie potrafił mu dorównać.
Andrzej Bulanda, architekt
Gdy Jerzy zaczął przyjeżdżać do Polski w latach 70., cięgle powtarzał, że potrzebna jest ta wymiana [studencka]. Wydawało mi się to wówczas, podobnie zresztą jak wszystkim, zupełnie nierealne. Mówił nam, że pójdzie do ministra albo do premiera i wytłumaczy, że to trzeba załatwić, bo to jest bardzo ważne. Uważałam, że jest trochę oderwany od rzeczywistości, przyjeżdża tutaj z innego świata i nie rozumie realiów, w jakich żyjemy. On jednak zrealizował swój fantastyczny plan !
prof. Magdalena Staniszkis
Wydawca: Salix Alba 2018
TWÓRCY I DZIEŁA WARSZAWSKIEJ SZKOŁY ARCHITEKTURY 1915-2015 - Konrad Kucza-Kuczyński
Przygotowanie do zawodu związane jest na ogół z jakością Szkoły. Dobra Szkoła pozostawia wartości tworzące trwałe cechy jakości zawodowego życia, ale również czułą pamięć o niej. Dedykacja tych zapisów moim profesorom, Zygmuntowi Kamińskiemu i Bohdanowi Pniewskiemu jest symbolem i hołdem dla wszystkich nauczycieli warszawskiego Wydziału Architektury. Tych, jak Kamiński z uporem tworzących jej zręby w trudnych czasach 1915 i 1920 roku, jak i Pniewski – jej wczesny absolwent, później uznany twórca i nauczyciel. A dla współczesnych absolwentów i nauczycieli to przypomnienie chlubnych wzorców i śladów.
Książka o własnej Szkole nie musi być obiektywna. To prawo generacji, która w półwiecze jej istnienia, w czasach również niełatwych, uczyła się jeszcze od mistrzów mądrej architektury międzywojnia. Zapisuje pamięć o nich w słowach wspomnień, ale przede wszystkim poprzez realizowane współcześnie dzieła architektury i urbanistyki tak warszawskiej, jak również w świadectwach Szkoły rozrzuconych po świecie przez jej wychowanków..
Rozpoczęte kolejne stulecie życia Szkoły – oby było łatwiejsze dziejowo od poprzedniego – niech będzie również naznaczone promieniowaniem historycznych tablic z czarnego granitu przy wejściu do gmachu przy Koszykowej 55…
Konrad Kucza-Kuczyński
Wydawca: Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa 2018
